Adaçayı Faydaları ve Zararları

Adaçayı bitkisinin güçlü bir aroması vardır, bu yüzden genellikle az miktarlarda kullanılır. Ona rağmen, çeşitli önemli besin ve bileşikler sağlar. Aynı zamanda böcek ilacı, temizlik malzemesi olarak kullanımı da vardır. Bu bitkiyi, taze, kuru ve yağ şeklinde bulabilirsiniz. Bunların hepsi ayrı ayrı sağlık yararına sahiptir.

Adaçayı Besin Değeri Adaçayı bitkisi, sağlıklıdır ve çeşitli vitamin ve mineraller içerir. Bir çay kaşığı (0,7 gram), şu besin öğelerine sahiptir:

• Adaçayı kalori: 2
• Protein: 0.1 gram
• Karbonhidrat: 0.4 gram
• Yağ: 0.1 gram
• K vitamini: Referans günlük alımın % 10’u (RDI)
• Demir: RDI’nın % 1,1’i
• B6 Vitamini: RDI’nın % 1,1’i
• Kalsiyum: RDI’nın % 1’i
• Manganez: RDI’nın % 1’i

Bu bitkinin küçük bir miktarı bile K vitamininin günlük alınması gereken değerinin % 10’unu karşılar. Ayrıca az miktarda magnezyum, çinko, bakır ve A, C ve E vitaminleri içerir. Bu aromatik baharat, yararlı sağlık etkilerinde rol oynayan kafeik asit, klorojenik asit, rosmarinik asit, ellagic asit gibi bileşikleri barındırır.

Adaçayının Sağlığa Faydaları

• Yüksek oranda antioksidan içerir

Antioksidanlar, vücudun savunmasını güçlendirmeye yardımcı olan ve kronik hastalıklarla bağlantılı potansiyel olarak zararlı serbest radikalleri nötralize eden moleküllerdir.

• Bu yeşil bitki vücutta antioksidanlar olarak görev yapan bitki bazlı kimyasal bileşikler olan 160’ın üzerinde farklı polifenol içerir.

Klorojenik asit, kafeik asit, rosmarinik asit, ellagic asit – hepsi bu bitkide bulunan ve adaçayının faydaları oluşturan bileşikleridir – bu bileşiklerin kanser riskini düşürme, beyin fonksiyonunu iyileştirme ve hafızayı güçlendirme gibi etkileyici sağlık yararları vardır.

Bir çalışmada, günde iki kez 1 bardak (240 ml) bu bitkinin çayını içmenin antioksidan savunmasını önemli ölçüde artırdığı bulunmuştur. Aynı zamanda hem total kolesterol hem de “kötü” LDL kolesterolü düşürdüğü gibi “iyi” HDL kolesterolü de artırmıştır.

• Ağız sağlığı

Bu yeşil bitki, diş plağına sebep olan mikropları nötralize edebilen antimikrobiyal etkilere sahiptir.

Bir çalışmada, adaçayı özü içeren bir ağız gargarasının diş boşluklarına neden olduğu bilinen Streptococcus mutans bakterilerini etkin bir şekilde öldürdüğü belirtilmiştir.

Bir test tüpü çalışmasında, adaçayı esaslı bir esansiyel yağın, diş boşluklarına neden olabilen bir mantar olan Candida albicans’ın yayılmasını önlediği ve durdurduğu belirtilmiştir.

Bir gözden geçirme çalışması, adaçayının öksürük, boğaz enfeksiyonlarını, diş apselerini, enfekte diş etlerini ve ağız ülserini tedavi edebileceğini belirtmiştir.

Menopoz belirtilerini hafifletir

Menopoz sırasında, vücutta östrajen hormonu üretimi azalır. Bu birçok kadında rahatsızlık verici belirtilere neden olur. Bunlar sıcak basmaları, aşırı terleme, vajinal kuruluk ve sinirliliktir.

Bu şifalı bitki, menopoz belirtilerinin etkilerini azaltmak için kullanılmıştır.

Bitkideki bileşiklerin, hafızayı geliştirmek, sıcak basmaları ve aşırı terlemeyi tedavi etmek için beyindeki belirli reseptörlere bağlanmasına izin veren östrojen benzeri özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir.

Bir çalışmada, adaçayı hapının günlük kullanımı, sekiz hafta boyunca sıcak basmaların sıklığını ve yoğunluğunu önemli ölçüde azaltmıştır.

Kan şekerini dengeler

Adaçayı yaprağı geleneksel olarak diyabete karşı bir çare olarak kullanılmıştır. İnsan ve hayvan araştırmaları, kan şekeri seviyelerinin düşmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Bir çalışmada, adaçayı ekstraktı, spesifik bir reseptörü aktive ederek tip 1 diyabetli sıçanlarda kan glukoz seviyelerini düşürmüştür. Bu reseptör aktive edildiğinde, kandaki fazla serbest yağ asitlerinin temizlenmesine yardımcı olabilir ve bu da insülin duyarlılığını artırır.

Tip 2 diyabetli farelerde yapılan bir başka çalışmada, bu bitkinin aynı hastalıktaki insanlarda kan şekerini yönetmek için reçete edilen bir ilaç olan metformin gibi davrandığı bulunmuştur.

İnsanlarda, adaçayı yaprağı ekstresinin kan şekerini düşürdüğü ve insülin duyarlılığını, bir başka anti-diyabet ilacı olan rosiglitazon ile benzer bir etki ile geliştirdiği gösterilmiştir.

Bu bitki, beyin ve hafızaya çeşitli şekillerde fayda sağlar. Birincisi, beynin savunma sistemini tamponladığı gösterilmiş olan antioksidanlar olarak hareket edebilen bileşiklerle yüklüdür.

Ayrıca, bellekte bir rolü olan kimyasal haberci asetilkolinin (ACH) bozulmasını durdurur. ACH seviyeleri Alzheimer hastalığında düşmektedir.

Bir çalışmada, hafif ila orta derecede Alzheimer hastalığı olan 39 katılımcı, ya bir adaçayı özü takviyesi ya da dört ay boyunca günlük bir plaseboyu 60 damla (2 ml) tüketmiştir. Özü alan kişiler hafıza, problem çözme, akıl yürütme ve diğer bilişsel yetenekleri ölçen testlerde daha iyi performans göstermiştir.

Sağlıklı yetişkinlerde kullanılan düşük dozlar hafızayı iyileştirmiştir. Daha yüksek dozlarda ruh hali olumlu etkilenmiş ve uyanıklık artmıştır.

Hem genç hem de yaşlı erişkinlerde adaçayı hafıza ve beyin fonksiyonlarını geliştirir.

‘Kötü’ LDL kolesterolü düşürür

Yüksek “kötü” LDL kolesterol, kalp hastalığının risk faktörüdür. Bu bitki, damarlarda biriken ve potansiyel olarak hasara neden olabilecek “kötü” LDL kolesterolü düşürmeye yardımcı olur.

Bir çalışmada, günde iki kez çay şeklinde adaçayı kullananlar “kötü” LDL kolesterolü ve toplam kan kolesterolünü düşürürken, sadece iki hafta sonra “iyi” HDL kolesterolü artırdı.

Bazı kanser türlerinden korunma

Kanser, hücrelerin anormal şekilde büyüdüğü başlıca ölüm nedenidir. İlginç bir şekilde, hayvan ve test tüpü çalışmaları, bu bitkinin ağız, kolon, karaciğer, serviks, meme, deri ve böbrek dahil olmak üzere belirli kanser türleriyle savaşabileceğini göstermektedir.

Bu çalışmalarda adaçayı özü sadece kanser hücrelerinin büyümesini değil aynı zamanda hücre ölümlerini de uyarmıştır.

Bu araştırmalar cesaret verici olsa da, bu bitkinin insanlarda kanserle mücadelede etkili olup olmadığını belirlemek için daha fazla insan çalışmalarına ihtiyaç vardır.

Diğer potansiyel sağlık faydaları

Bu bitkinin içerdiği bileşikler başka yararlar da sağlar ancak bunlar araştırılmamıştır.

İshali hafifletir: Taze adaçayı ishal için geleneksel olarak kullanılan bir ilaçtır. Test tüpü ve hayvan çalışmaları, bağırsağı gevşeterek ishali hafifletebilecek bileşikler içerdiğini bulmuştur.

Kemik sağlığını destekler: Bu bitkide fazla miktarda bulunan K vitamini, kemik sağlığına faydalıdır. Bu vitamindeki bir eksiklik kemik incelmesi ve kırıklarına yol açabilir.

Cilt yaşlanmasıyla mücadele eder: Birkaç test tüpü çalışması, adaçayı bileşiklerinin, kırışıklıklar gibi yaşlanma belirtileriyle mücadeleye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.

Adaçayı kullanımı Çeşitli biçimlerde kullanılabilir. Taze adaçayı yaprakları güçlü aromatik bir lezzete sahiptir ve yemeklerde az miktarlarda kullanılır.

Bu bitkiyi şu şekilde tüketebilirsiniz:

• Çorbalara garnitür olarak ekleyebilirsiniz.
• Fırında pişirilen yemekler ve kızartmalarda kullanabilirsiniz.
• Domates sosuna doğranmış yaprakları katabilirsiniz.
• Omlet veya yumurta yemeklerinde kullanabilirsiniz.

Adaçayı Zararları

Bu bitkiyi ve bu bitkiden elde edilen yağ ve çay gibi farklı seçenekleri hiçbir yan etki olmadan güvenle tüketebilirsiniz.

Ancak içeriğinde bulunan bir bileşik olan thujone hakkında endişelenilmektedir. Hayvan araştırmaları, yüksek dozlarda thujone bileşiğinin beyinde toksik olabileceğini göstermektedir.

Ancak insanlarda bu bileşiğin toksik olduğuna dair bir kanıt yok.

Dahası, gıdalar yoluyla toksik miktarlarda thujone tüketmek neredeyse imkansızdır. Bununla birlikte, çok fazla çayını içmek ya da adaçayı esansiyel yağlarını almak zehirli etkilere sahip olabilir.

Güvenli olması açısından, çayın tüketimini günde 3-6 fincan ile sınırlamak gerekir.

Adaçayı Nasıl Demlenir?
Adaçayı demlemek için, bir kupaya bir yemek kaşığı kuru adaçayı yaprağı ekleyin. Kupayı kaynayan suyla doldurun. Üzerini örtün ve birkaç dakika bekletin. Yaprakları çıkarmak için çayı süzün.

Adaçayı yapımını daha basit ve zahmetsiz hale getirmek için çay poşetleri şeklinde de satın alabilirsiniz. Adaçayı birçok sağlık yararına sahip bir bitkidir. Antioksidanlar bakımından yüksektir ve ağız sağlığını desteklemeye, beyin fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olur ve kan şekeri ve kolesterol seviyelerini düşürür. Bu yeşil baharat hemen hemen her türlü tuzlu yemeğe eklenebilir. Taze, kuru veya çay olarak tüketilebilir.